تمیزکاری سطوح و شات بلاست
شات بلاست (Shotblasting) روش مورد استفاده برای تمیز کردن، تقویت (peen) و یا پلیش فلزات است. به فرایند پرتاب ساچمه های ریز فولادی به سطح فلزات (نمونه کار های صنعتی) به منظور پوسته زدایی بعد از عملیات ریختگری، زنگ زدایی، رنگ زدایی و تمیزکاری، شات بلاست می گویند. البته اگر از فشار هوا برای فرایند پرتاب ساچمه استفاده شود به این عملیات ایربلاست (Airblasting) می گویند ولی اگر از توربین های پر سرعت با چرخ دوار این ساچمه ها پاشیده شود فرایند را شات بلاست (Shotblasting) می نامند.
تمیزکاری قطعات ریخته گری شده:
تعداد زیادی از قطعات ریخته‌گری شده در ماسه، به دلیل دمای بالای مذاب با چسبندگی ماسه در سطح خود همراه می باشند و یا به دلایل مختلف دچار ماسه سوزی می شوند. یعنی در محل تماس مذاب با قالب، ماسه به قطعه می‌چسبد. این ماسه های چسبیده به سطح قطعات باید کاملا تمیز شده و از سطح قطعه حذف گردند. وجود کمترین مقدار ماسه ضمن آلوده کردن ظاهر قطعه، انجام عملیات بعدی مثل ماشین‌کاری، پوششکاری و … را به شدت دچار اخلال می‌نماید. همچنین بسیاری از قطعات در حین ریخته گری دارای پلیسه و پوسته های اکسیدی در سطح می باشند که باید تمیزکاری شوند. عموماً در کارگاه‌های کوچک و سنتی، ماسه و پوسته‌های فوق در گذشته توسط برس و یا سنگ جدا می‌شد. ولی در کارخانه های بزرگ به دلیل تولید انبوه قطعات و یا تولید قطعات بسیار بزرگ یا کوچک، امکان تمیزکاری دستی وجود ندارد و قطعات باید از طریق یک سیستم تمیزکاری با دقت و سرعت بالا تمیز شوند. این کار توسط سیستم بلاستینگ انجام می شود.
آماده‌سازی سطوح جهت رنگ آمیزی و پوشش دهی
امروز تقریباً در اکثر صنایع فلزی آخرین مرحله تولید، رنگ آمیزی یا پوشش دهی قطعات می باشد. عواملی که در یک رنگ آمیزی خوب و با کیفیت مناسب مؤثر هستند، عبارتند از:
• الف: زیر سازی و آماده سازی اولیه پیش از رنگ آمیزی
• ب: انتخاب آستری مناسب
• ج: انتخاب رنگ مناسب
کیفیت و دوام هر نوع پوشش(رنگ یا مواد ضد خوردگی و…) وابستگی شدیدی به شرایط سطحی قطعه مورد نظر دارد. چنانکه حتی بعضی از متخصصین معتقدند که کیفیت پوشش یک قطعه بیشتر از نوع رنگ و آستری به کیفیت زیرسازی آن بستگی دارد. رنگ یا پوشش زمانی از چسبندگی مناسب بر روی سطح برخوردار خواهد بود که سطح دارای حفرات ریز میکروسکوپی و یا اصطلاحا زبری[1] خاص باشد.
یک سطح بسیار صاف و صیقلی قابلیت رنگ پذیری پایینی دارد. برخی از قطعات بعد از پایان ماشین‌کاری و پرداخت دارای آنچنان سطح صافی میشوند که قابلیت رنگ‌پذیری آنها را کاهش می‌دهد. علاوه برآن معمولا قطعات بعد از تولید بدلیل تماس با هوا، خصوصاً در محیط‌های مرطوب دچار زنگ‌زدگی میشوند. در برخی موارد نیز به دلیل نوع روش تولید، قطعات پس از تولید آغشته به روغن، گریس و مواد آلاینده دیگر می‌باشند. رنگ‌آمیزی روی این سطوح آلوده، به خوبی انجام نمی گردد. بر همین اساس قبل از هر گونه رنگ و یا پوشش کاری، قطعات فوق تحت فرایند بلاستینگ قرار می گیرند تا ضمن تمیز کردن سطح و زدودن آلودگی ها از روی قطعات، سطح قطعات نیز در اثر برخورد مواد ساینده کمی زبر شود. نفوذ رنگ به داخل این سطوح زبر، باعث افزایش قابلیت چسبندگی پوشش و اتصال کامل رنگ به بدنه می‌شود.
باید توجه کرد که حتی ورق های فولادی که از کارخانه های تولید کننده ورق دریافت می شوند نیز احتیاج به زیرسازی دارند. زیرا اکثر این فولاد ها برای جلوگیری از خوردگی آغشته به روغن می شوند و علاوه بر آن در سطح آنها معمولاً یک لایه نازک به نام لایه اکسیدی[2] وجود دارد که این لایه به مرور زمان به زنگ تبدیل می گردد.